Het verstijven van angst tijdens een verkrachting: de freeze reactie
In de context van seksueel geweld heerst er een veelvoorkomend misverstand: mensen denken vaak dat ze zouden vechten, vluchten of zich heftig zouden verzetten als ze slachtoffer worden van een verkrachting. De werkelijkheid laat echter iets anders zien. Veel slachtoffers ervaren tijdens een verkrachting de ‘freeze reactie’, waarbij ze verstijven van angst en niet in staat zijn tot handelen.
De Harde Realiteit van Verkrachting in Nederland
Verkrachtingscijfers in Nederland zijn alarmerend hoog. In 2022 werden er 2.885 mensen verkracht. Desondanks vinden veel mensen het moeilijk om te begrijpen wat een slachtoffer heeft meegemaakt. De realiteit toont aan dat veel slachtoffers verstijven van angst en niets doen tijdens een verkrachting.
Verstijven van Angst
Het is moeilijk voor te stellen dat men in een levensbedreigende situatie niet vlucht of vecht. Toch is de ‘freeze reactie’ een natuurlijke reactie. Iva Bicanic, klinisch psycholoog en oprichter van het Centrum Seksueel Geweld, legt uit dat ongeveer 70% van de slachtoffers van verkrachting niets doet of zelfs meewerkt tijdens de verkrachting. Het is een overlevingsreactie die iedereen kan overkomen en die de overlevingskansen kan vergroten.
Bewijzen van Verkrachting
Eva Kwakman, Officier van Justitie, legt in de documentaire ‘Verstijfd van Angst’ uit dat het voor de wet moeilijk te bewijzen is dat er sprake is van verkrachting wanneer het slachtoffer zich niet verzet of het niet zichtbaar was dat het slachtoffer het niet wilde. Slachtoffers worden tijdens gesprekken met de zedenpolitie vaak gewezen op de moeilijkheden bij het bewijzen van verkrachting, wat hen kan afschrikken om aangifte te doen.
Verwijtende Reacties
Naast de moeilijkheden bij een succesvolle aangifte, krijgen slachtoffers vaak te maken met beschuldigende reacties uit hun omgeving, zoals ‘Waarom heb je je niet verzet?’ of ‘Kon je niet vluchten?’. Deze reacties leiden tot ‘victim blaming’ en kunnen ervoor zorgen dat slachtoffers zich schuldig voelen over wat er is gebeurd. Slachtoffers kunnen hierdoor vastlopen in hun verwerkingsproces en zich voor een tweede keer slachtoffer voelen.
Steun door de Omgeving
Beschuldigende reacties kunnen voortkomen uit onwetendheid. Mensen mijden soms onderwerpen als verkrachting omdat deze als onaangenaam of zelfs beangstigend worden ervaren. Het is essentieel dat we slachtoffers erkenning geven en hen zo goed mogelijk ondersteunen.
Het Belang van Maatschappelijk Bewustzijn
Het is belangrijk dat we ons op maatschappelijk niveau bewust worden van fenomenen zoals de ‘freeze reactie’, zodat we slachtoffers beter kunnen begrijpen en ondersteunen. Professionele hulp is cruciaal, maar steun en erkenning door de omgeving zijn eveneens essentieel in het verwerkingsproces.
Deze tekst is afkomstig van Slachtofferwijzer (d.d. 11-12-2023). Slachtofferwijzer is een initiatief van Fonds Slachtofferhulp.
Als u uw situatie aan onze gespecialiseerde slachtofferadvocaten wilt voorleggen, kan dit uiteraard vrijblijvend en kosteloos.
